Νεφέλη Μαϊστράλη: Από τις «Σπυριδούλες» στην «Αθανασία»

Η Νεφέλη Μαϊστράλη αποτελεί μία από τις ανερχόμενες και πιο επιδραστικές φωνές του σύγχρονου θεάτρου. Ηθοποιός, δραματουργός και συγγραφέας, έκανε το breakthrough με την παράσταση «Σπυριδούλες». Μέσα από τη γραφή της φωτίζει θέματα όπως οι κοινωνικές ανισότητες, η έμφυλη βία και η αθέατη ζωή των γυναικών. Γράφει και παίζει για να ταρακουνήσει το κοινό απέναντι σε όσα φοβόμαστε να αντικρίσουμε.

Από τα 19 της χρόνια παράλληλα με τις σπουδές της στη Νομική, γράφτηκε στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Σύντομα, εκείνη και κάποιοι συμμαθητές της δημιούργησαν την ομάδα «4Frontal» και ξεκίνησαν να δουλεύουν τα δικά τους projects, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη δραματουργία. «Είχα μια έμφυτη τάση στα γράμματα και η Νομική με έβαλε σε διαδικασία συστηματοποίησης της ελληνικής γλώσσας, έτσι άρχισα τις μεταφορές έργων. Κάποια στιγμή θέλησα να γράψω τα δικά μου και γεννήθηκαν τα πρώτα έργα», λέει στη Realnews πιάνοντας το νήμα από την αρχή.

Πριν από τις «Σπυριδούλες», η ματιά της ακουμπούσε ιστορικά τραύματα και αθέατες γυναίκες. Ασχολήθηκε με τον Εμφύλιο και τη Φρειδερίκη, αλλά και τις αφανείς γυναίκες από την αρχαιότητα μέχρι το 1950. Ετσι ήρθε φυσικά και η επιλογή της Σπυριδούλας.

Στις «Σπυριδούλες», η ιστορία της 12χρονης οικιακής βοηθού των 50s μετατρέπεται σε σκηνικό κάλεσμα ορατότητας για «αθέατες» γυναίκες. Θραύσματα από αρχεία και μαρτυρίες μπλέκονται με σύγχρονες φωνές, ενώ ο ζωντανός παλμός των Θραξ Πανκc και του θιάσου δίνει μορφή σε μια σύγχρονη τραγωδία που κορυφώνεται ως πράξη αντίστασης, αγγίζοντας τις καρδιές των θεατών. «Αγαπώ πολύ την ιστορία. Οταν σκεφτήκαμε τις “Σπυριδούλες” ήθελα να αξιοποιήσω την ιστορία μιας κοπέλας για να μιλήσω για όλες. Να πάρω την ιστορία του τότε και να τη φέρω στο σήμερα, στις οικιακές εργάτριες. Θέλαμε μια μουσική που να ακολουθεί την ίδια πορεία, να παίρνει την παράδοση και να την εκσυγχρονίζει», λέει για την εκπληκτική μουσική των Θραξ Πανκc.

Η Νεφέλη αναφέρει πως, αν και millennial, η ιστορία του ’50 την ενέπνευσε να γράψει για το σήμερα: «Είμαι από το Αγρίνιο από την οικογένεια της μαμάς μου, οπότε είχα το άκουσμα της ιστορίας και με ενδιαφέρει πάρα πολύ να τη μεταγράψω και να τη μετασχηματίσω ώστε να επικοινωνεί με το σήμερα. Οταν εμφανίστηκε η ιστορία της 12χρονης από τον Κολωνό, δημιουργήθηκε μια τρομερή αναλογία. Μέσα της συνδέθηκαν οι δύο 12χρονες. Η παράσταση είναι αφιερωμένη σε εκείνο το κορίτσι. Αν δεις το έργο, αν το διαβάσεις με αυτό το φίλτρο, θα αναγνωρίσεις πάρα πολλά στοιχεία αυτής της κοπέλας, της 12χρονης. Η σεξουαλική εκμετάλλευση, η κακοποίηση και το ταξικό ότι ήταν μια κοπέλα πάρα πολύ φτωχή που την ανάγκασαν, την εξανάγκασαν να μπει σε αυτή την κατάσταση, να χάσει την παιδική της ηλικία», λέει και αναφέρεται στο διαφορετικό κοινό που συναντά και πώς εγγράφεται η ιστορία σε αυτό.

«Οι νεότεροι θεατές που δεν ξέρουν το ιστορικό πλαίσιο, συγκλονίζονται από την ιστορία. Μεγαλύτερες γυναίκες, πρώην “ψυχοκόρες”, νιώθουν πως κάποιος επιτέλους μιλά γι’ αυτές. Οσο καιρό παίζεται το έργο, βλέπουμε ότι μιλάμε για χιλιάδες κορίτσια, όχι για μεμονωμένη περίπτωση».

Η Νεφέλη κινείται σε θεματολογία που φέρνει στο επίκεντρο τη γυναίκα και ως μια γυναικεία φωνή καταπιάνεται με επίκαιρα ζητήματα. Γιατί επιμένει να γράφει από αυτή την οπτική; «Kάποια περίοδο, όταν έγραφα συνέχεια για το έμφυλο, έλεγα “πάλι; Πόσο πια;”, αλλά συνειδητοποιούσα κάθε φορά ότι καμία φωνή δεν είναι αρκετή, καμία προσπάθεια δεν είναι αρκετή γιατί είναι πάρα πολλές γυναίκες που έχουν υποστεί βία και συνεχίζουν να υφίστανται, ακόμα και καλυμμένη. Η πατριαρχία εκδηλώνεται με πολλές μορφές γύρω μας, στην Αθήνα αλλά και στην επαρχία, σε χώρους εργασίας και καθημερινές ζωές. Γι’ αυτό πρέπει να γράφουμε, να μιλάμε και να καταθέτουμε», εξηγεί και προσθέτει:

«Γιατί βία δεν είναι μόνο να τρως κανονικό ξύλο. Η πατριαρχία εκδηλώνεται με πάρα πολλές μορφές και υπάρχει γύρω μας και δεν μιλάμε μόνο για την Αθήνα και για το πώς είναι στους δικούς μας χώρους, στους καλλιτεχνικούς, στους δημοσιογραφικούς, αλλά πώς μπορεί να είναι στην ελληνική επαρχία, σε γειτονιές που τα πράγματα δεν πάνε πολύ καλά οικονομικά. Πώς μπορεί να είναι όταν κλείνουν οι πόρτες, πώς μπορεί να είναι σε ένα γραφείο που είναι το τάδε κοριτσάκι και ο τάδε μαικήνας-πατριάρχης που υποτιμά συνεχώς τη δουλειά του. Νομίζω ότι αυτό θέλει ακόμα πάρα πολλή δουλειά για να αλλάξει, οπότε ας γράφουμε οι γυναίκες, να γράφουμε, να μιλάμε να καταθέτουμε όσο μπορούμε. Δυστυχώς δεν εξαντλούνται αυτά τα θέματα και μακάρι να φτάσουμε κάποτε σε αυτή τη φάση της κοινωνίας που δεν θα χρειάζεται, που θα είναι παρωχημένα να συζητάμε για τον φεμινισμό και να λέμε ότι “εντάξει, το ξεπεράσαμε αυτό, έχει επέλθει απόλυτη ισότητα, τα φύλα είναι μια χαρά και οι άνθρωποι είναι όλοι ελεύθεροι”. Δεν νομίζω ότι είμαστε εκεί». Προσθέτει πως η διαδικασία γραφής απαιτεί συνεχείς αναστοχασμούς: «Προφανώς πάντα προσπαθώ να σκέφτομαι διπλά, έχω ανασφάλειες για να μη γίνω διδακτική, να μη γίνω κουραστική να μην υπερισχύσει ο θυμός, να ξανασκεφτώ, να ξαναπεράσω τα έργα, πάντα υπάρχει αυτό αλλά τη βλέπω την ανάγκη, τη βλέπω από τους ανθρώπους και γύρω μου συνέχεια».

Από το Αιγάλεω στη σκηνή

Στο επόμενο έργο της, η Νεφέλη καταπιάνεται με την «Αθανασία του Αιγάλεω», που θα ανέβει στις 26 Ιανουαρίου στη Νέα Σκηνή Βασιλάκου, σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη, με την Ελλη Τρίγκου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. «Η Αθανασία φτιάχνει μια ωραιότατη αίρεση και καταφέρνει να κερδίσει πάρα πολλά χρήματα εκμεταλλευόμενη την πίστη των ανθρώπων, αυτήν την ανάγκη να πιστέψουν σε κάτι. Ουσιαστικά προσπαθώ να διερευνήσω πώς λειτουργούν η πίστη και η θρησκεία όταν εμπορευματοποιούνται», λέει, προσθέτοντας ότι η παράσταση θα έχει πιο pop χαρακτήρα.

Παράλληλα, συντονίζει μαζί με τον Ακύλλα Καραζήση ένα πολυσυλλεκτικό σύνολο νέων και ώριμων καλλιτεχνών στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. «Βλέπω δίψα για επιδραστική τέχνη, διάβασμα, ψάξιμο, συλλογικότητα. Αυτό με εμπνέει τρομερά. Ενδιαφέρονται για κάτι πέρα από το εγώ τους και αυτό νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό. Αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να υπάρξουν μόνοι τους». Η υποκριτική παραμένει η βασική ασχολία της Νεφέλης. «Παίζω συνεχώς, από αυτό ζω. Η γραφή έχει ατελείωτες εργατοώρες που δεν πληρώνονται. Το ένα, όμως, τρέφει το άλλο: Το να παίζω ενισχύει τον τρόπο που γράφω, τον εμπλουτίζει. Γράφω ως ηθοποιός, δεν γίνεται αλλιώς, αυτό ξέρω από αυτό μαθαίνω, το ένα ενημερώνει το άλλο», λέει. Κλείνοντας, αναφέρεται στο τι την κάνει να χαμογελά: «Η αλληλεγγύη και η συντροφικότητα. Να βλέπω τους νέους να αφυπνίζονται, να νοιάζονται για κάτι πέρα από το εγώ, να στέκονται δίπλα ο ένας στον άλλον. Εκεί ξαναβρίσκω ρυθμό».